تیروئیدبه انگلیسی (Thyroid) :غده ی درون ریز سیری شکلی است که در جلوی گلو و روی نای،پایین تر از حنجره قرار دارد. غده تیرویید هورمون‌های خود را در خون ترشح می‌کند.این هورمون‌ها (یعنی تری‌یدوتیرونین و تیروکسین) واکنش‌های شیمیایی عضلات، کبد، قلب و کلیه‌ها را تحت تآثیر قرار داده و برای رشد و تکامل مغز نیز ضروری‌اند. از جمله شایعترین مشکلاتی که تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهند می توان به مواردی همچون؛ کم کاری تیروئید ( هایپوتیروئیدی )، پرکاری تیروئید ( هایپرتیروئیدی )، بزرگی غده ی تیروئید ( گواتر )، توده های تیروئید،سرطان تیروئیدو التهاب تیروئید ( تیروئیدیت ) اشاره کرد.
آثار عمده هورمون‌های تیروئید در بدن
1- تولید انرژی
2- تحریک ساخت پروتئین‌ها
3- تأثیر در رشد و تکامل
4- تنظیم ورود اسید آمینه، کربوهیدرات‌ها و الکترولیت‌ها به داخل سلول
5- تأثیر روی سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها
6- تأثیر روی سوخت و ساز چربی‌ها
7- تغییر در سوخت و ساز بعضی از داروها عواملی که موجب شده امروزه مشکلات تیروئید گسترش یابد 1-استرس: استرس به هر شکل اعم از جسمی، عاطفی، اقتصادی، زندگی در شهرهای شلوغ و پر سر و صدا و غیره باعث بهم خوردن توازن مواد معدنی در بدن و تعادل تیروئید می شود. 2-وجود مواد و عناصر تداخل کننده با عملکرد عنصر ید: امروزه در آب و مواد غذایی، هالوژن ها مانند فلوریدها، کلریدها، برمیدها به فراوانی وجود دارند که می توانند جایگزین ید در تیروئید شوند 3-ازدیاد مس و جیوه در بدن: امروزه تقریباً اکثر افراد دارای مس و جیوه مازاد در بدنشان به خاطر آلودگی محیط زیست می باشند. 4-کمبود مواد معدنی و ویتامین ها به دلیل تغذیه نادرست و کاهش کیفیت مواد غذایی: مردم به علت مشغله و نوع زندگی تمایل بیشتری به خوردن غذاهای فست فود و آماده دارند. 5-عفونت و سرطان ها در بدن نیز فعالیت غده تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهند.
کم کاری تیروئید
کم‌کاری غده تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم (Hypothyroidism) در بین بیماری‌های غده درون‌ریز شایعترین بیماری پس از دیابت است. به زبان ساده این بیماری هنگامی ایجاد می‌شود که غده تیروئید نتواند به اندازه نیاز بدن هورمون تولید کند. هورمون غده تیروئید تری یدوتیرونین (T۳) و تیروکسین (T۴) است. این هورمون‌ها وظیفه تنظیم مصرف انرژی، تولید گرما و تسهیل رشد در بدن را برعهده دارند. بیماری در زنان سه برابر شایع‌تر از مردان است
در دنیا از هر ۱۰۰ نفر ۲ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. از آنجایی که بیشتر موارد ابتلا خفیف هستند، بیماران پیش از انجام آزمایشات تیروئید (مانند آزمایش T4 و T3) متوجه ابتلا نمی‌شوند و هیچ علائمی نیز در خود مشاهده نمی‌کنند. این بیماری می‌تواند در صورت تشدید اغما و بیماری‌های قلبی را درپی داشته باشد. کم کاری تیروئید قابل درمان است و با انجام آزمایش خون شناسایی می‌شود
افرادی که مبتلا به کم کاری هستند واکنش‌های شیمیایی نرمال بدنشان برهم می‌خورد، از حالت تعادل خارج می‌شود و برخی از کارکردهای بدن را دچار اختلال می‌کند. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، خیلی کم پیش می‌آید که علائمی از خود نشان دهد. اما برخی افراد به تدریج علائمی ظاهر می‌شود که مسلما اختلال در سلامت را درپی دارد.
کم کاری نسبت به پرکاری تیروئید از شدت پایین‌تری برخوردار است. به این معنا نیست که اختلالی بی‌ضرر است، اما می‌توان با تشخیص دقیق آزمایشگاهی عملکرد تیروئید را مورد بررسی قرار داد و با استفاده از هورمون‌های تیروئید سنتتیک برای درمان و بهبود این اختلال استفاده کرد. دقت داشته باشید که شما نمی‌توانید صرف مشاهده علائم، درمان دارویی خودسرانه انجام دهید و ویزیت متخصص و انجام آزمایش تیروئید تجویز شده ضروری است.
کم کاری تیروئید یا Hypothyroidism بیشتر در زنان به‌خصوص در زنان بالای ۵۰ سال بروز می‌کند، اما مردان نیز ممکن است مبتلا به این بیماری شوند.
علائم کم‌کاری تیروئید
- خستگی زودرس
- خواب آلودگی
- کمبود انرژی
- افزایش وزن
- ریزش و شکنندگی مو
- باد کردن گلو
- یبوست
آزمایش خون کم‌کاری تیروئید
تشخیص اینکه بیمار مبتلا به کم کاری است یا خیر، به نتایج آزمایش TSH و در برخی موارد هورمون تیروکسین بستگی دارد. در آزمایش خونی تیروئید، سطح خونی هورمون‌های TSH و T4 سنجیده می‌شود. در جواب آزمایش اگر سطح هورمون T4 کم و سطح هورمون TSH بالا باشد نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است. دلیل چنین عدم تعادلی افزایش ترشح TSH از غده هیپوفیز برای وادار کردن غده تیروئید به ترشح هورمون T4 و T3 است. با استفاده از نتایج آزمایش TSH، پزشک می‌تواند شدت کم‌کاری تیروئید و دوز مناسب دارو برای درمان آن را تعیین کند.
پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئیدی تولید می‌کند. هایپرتیروئیدیسم متابولیسم بدن شما را بالا می‌برد و باعث کاهش ناخواسته وزن و نامنظم‌شدن یا افزایش ضربان قلب می‌شود. امروزه درمان‌های موثری برای هایپرتیروئیدیسم در دسترس است. اغلب پزشکان از داروهای کاهنده‌ی فعالیت غده‌ی تیروئید و ماده‌ی ید رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون‌های تیروئید استفاده می‌کنند اما در مواقع ضروری ممکن است درمان هایپرتیروئیدیسم شامل جراحی به منظور برداشتن تمام یا قسمتی از غده تیروئید باشد.
توجه کنید در صورتی که بیماری هایپرتیروئیدیسم دارید، اگر آن را نادیده بگیرید این بیماری می‌تواند بسیار جدی شود. پرکار شدن تیروئید در بارداری معمولاً ناشی از بیماری گریوز است و تقریباً در ۴ مورد از هر ۱۰۰۰ بارداری رخ می‌دهد. بیماری گریوز ممکن است برای اولین بار در دوران بارداری ظاهر شود. بااین‌حال، اگر قبلا به این بیماری مبتلا بوده‌اید، علائم ممکن است در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری فروکش کنند چراکه از شدت فعالیت سیستم ایمنی در اواخر بارداری کاسته می‌شود. بنابراین سیستم ایمنی آنتی‌بادی محرک کمتری تولید می‌کند و سطح هورمون‌های تیروئیدی نیز کاهش می‌یابد. یکی از عوارض پرکاری تیروئید در دوران بارداری افزایش خطر سقط‌جنین است
علائم پرکاری تیروئید
- خستگی
- اختلال در خواب
- کاهش وزن
- عرق کردن زیاد
- تعادلات منفی کلسیم
- افزایش خطر پوکی استخوان
تشخیص پرکاری تیروئید
روش‌های تشخیص تیروئید پرکار عبارت است از:
- انجام معاینات بالینی: در طول معاینه، پزشک به علائمی مثل لرزش انگشتان، تغییرات چشمی و پوستی، تورم و حساسیت به لمس توجه می‌کند. ارزیابی نبض و ضربان قلب نیز از دیگر موارد مهم در معاینه بالینی است
- آزمایشات خونی: درآزمایش TSH تیروکسین و هورمون محرک تیروئید (TSH) اندازه‌گیری می‌شود. سطوح بالای تیروکسین و کم بودن TSH نشان‌دهنده هایپرتیروئیدیسم است. تست T۴ و آزمایش T۳ از دیگر آزمایشات خونی تیروئید است
این بیماری با افزایش هورمون تیروئید باعث بالارفتن متابولیسم بدن شما می‌شود. در مورد عوامل ایجاد کننده‌ی پرکاری تیروئید، علل مختلفی شناخته شده از جمله مصرف بالای ید که غالبا در اثر استفاده از برخی داروها، به بدن اضافه می‌شود. در نهایت توصیه می‌شود، برای پیشگیری از بیماری هایپرتیروئیدیسم حتما رژیم مناسب را که شامل مواد حاوی کلسیم و سدیم است، رعایت کنید و نسبت به چکاپ‌های منظم خود کوشا باشید.
