زخم معده و اثنی‌عشر چیست؟

زخم‌های پپتیک به آسیب‌های عمقی در پوشش معده یا ابتدای روده باریک (اثنی‌عشر) گفته می‌شود. شایع‌ترین علل شامل عفونت هلیکوباکتر پیلوری و مصرف طولانی‌مدت مسکن‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) است.

✅ علائم شایع

• درد یا سوزش تیرکشنده در بالای شکم (اغلب با معده خالی بدتر می‌شود)
• نفخ، آروغ، تهوع یا احساس زودسیر شدن
• کاهش اشتها یا کاهش وزن ناخواسته

⚠️ علائم هشدار (ارجاع فوری)

• استفراغ خونی یا مدفوع تیره قیری
• ضعف شدید، سرگیجه، رنگ‌پریدگی (نشانه کم‌خونی/خون‌ریزی)
• درد ناگهانی و بسیار شدید شکم (احتمال سوراخ‌شدگی)
• بلع دردناک یا دشوار، کاهش وزن قابل توجه

🔎 ارزیابی و تشخیص

• شرح‌حال دقیق، بررسی مصرف داروها (به‌خصوص NSAIDs، آسپرین، کورتون‌ها)
• آزمایش برای H. pylori (آزمایش مدفوع/تنفسی یا بافت‌برداری در صورت آندوسکوپی)
• هماهنگی آندوسکوپی در موارد هشدار، سن بالاتر یا علائم مقاوم به درمان

🧑‍⚕️ اصول درمان و کنترل

• داروهای کاهنده اسید (طبق نظر پزشک)
• ریشه‌کنی H. pylori در صورت مثبت بودن تست
• قطع یا جایگزینی NSAIDs/آسپرین در صورت امکان و با نظر پزشک
• پرهیز از سیگار و الکل؛ مدیریت استرس و خواب کافی
• پیگیری منظم برای ارزیابی بهبود علائم و پایبندی به درمان

🥗 توصیه‌های تغذیه‌ای و سبک زندگی

• وعده‌های کوچک‌تر و منظم؛ پرهیز از پرخوری و خوردن دیرهنگام شب
• کاهش غذاهای خیلی چرب/سرخ‌کرده، تند، خیلی اسیدی؛ توجه به محرک‌های فردی
• افزایش مصرف سبزیجات پخته، پروتئین کم‌چرب، لبنیات کم‌چرب در صورت تحمل
• نوشیدنی‌های بسیار داغ/کافئین زیاد می‌تواند در برخی افراد علائم را تشدید کند

🛡️ چگونه از زخم جلوگیری کنیم؟ (پیشگیری)

• مصرف NSAIDs فقط در صورت ضرورت و با حداقل دوز/مدت؛ ترجیحاً همراه محافظ معده طبق نظر پزشک
• غربالگری و درمان H. pylori در افراد پرخطر یا سابقه زخم
• پرهیز از سیگار؛ مدیریت استرس؛ رعایت اصول تغذیه‌ای فوق
• پیگیری دوره‌ای برای پیشگیری از عود، به‌خصوص در افراد با عوامل خطر

❓ سوالات متداول