هپاتیت B

نگاه کلی: 

• هپاتیت B یک بیماری عفونی است که کبد را درگیر می کند. این عفونت می تواند به صورت حاد یا مزمن باشد. 

• در صورت مزمن شدن بیماری، ریسک ابتلا به سیروز کبدی، سرطان کبد و مرگ و میر بالا می رود.

• راه های شایع انتقال این ویروس؛ انتقال از طریق مادر به کودک در هنگام تولد و زایمان، تماس با خون و یا مایعات آلوده ی بدن، رابطه ی جنسی با شریک جنسی آلوده، سرنگ آلوده و لبه ی تیز وسایل آلوده است.

• هپاتیت B با واکسن های مطمئن و موثر قابل پیشگیری است. دوز اول واکسن هپاتیت معمولا در بدو تولد تزریق می شود و نیازمند  دوزهای بوستر در هفته های بعد است. 

راه انتقال: 

در مناطق اندمیک بیماری، شایع ترین راه انتقال هپاتیت B، انتقال از طریق مادر به کودک در زمان زایمان یا از طریق انتقال خونی است. به خصوص انتقال از کودک آلوده به کودک سالم در طی پنج سال اول زندگی است. همچنین ایجاد عفونت مزمن در نوزادانی که مادر آلود دارند یا کودکانی که قبل از سن پنج سالگی آلوده شده اند، شایع است.  

هپاتیت B همچنین از طریق تتو، پیرسینگ و تماس با خون و مایعات آلوده ی بدن مانند بزاق دهان، خونریزی قاعدگی، ترشحات واژینال و مایع منی منتقل می شود. انتقال ویروس می تواند از طریق سوزن، سرنگ و اشیای تیز آلوده در مراکز خدمات سلامت، جامعه و یا در معتادان تزریقی اتفاق بیفتد. انتقال از طریق رابطه ی جنسی نیز در افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند بسیار شایع است. 

عفونت هپاتیت B در بالغین در کمتر از ۵ درصد موارد منجر به هپاتیت مزمن می شود، در حالی که در دوران نوزادی و اوایل کودکی حدود ۹۵ درصد موارد منجر به هپاتیت مزمن می شود. این اساس اولویت بندی واکسیناسیون در نوزادان و دوران کودکی است. 

ویروس هپاتیت می تواند حداقل ۷ روز خارج از بدن انسان زنده بماند. در طی این مدت در صورتی که وارد بدن فردی شود که از قبل واکسینه نشده است، می تواند سبب ایجاد بیماری در فرد شود. دوره ی کمون این بیماری بین ۳۰ تا ۱۸۰ روز است.

علائم: 

اکثر افراد وقتی به تازگی آلوده می شوند هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. برخی از افراد ممکن است نوع حاد بیماری را با علائم زیر طی چند هفته تجربه کنند؛ 

• زردی پوست و چشم ها، 
• ادرار تیره رنگ، 
• احساس خستگی، 
• تهوع،
• استفراغ، 
• درد شکم. 

زمانی که فرم حاد و شدید بیماری سبب نارسایی کبد شود می تواند منجر به مرگ بیمار شود. 

در حالی که اکثر افراد از فاز حاد بیماری نجات می یابند، برخی از افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن به بیماری کبدی پیشرونده و عوارضی مانند سیروز وسرطان کبد مبتلا می شوند. این بیماری ها می توانند کشنده باشند.

تشخیص: 

افتراق هپاتیت B از سایر هپاتیت های ویروسی، دارویی و … صرفا بر اساس علائم بالینی ممکن نیست، بنابراین انجام یکسری تست های تشخیصی ضروری است. چندین تست آزمایشگاهی برای تشخیص و پیگیری بیماران مبتلا به هپاتیت B در دسترس است. برخی از تست های تشخیصی می تواند نوع حاد و مزمن عفونت را از هم متمایز کند، در حالی که برخی دیگر برای ارزیابی و پیگیری شدت بیماری های کبدی کاربرد دارد. 

معاینه فیزیکی، سونوگرافی و فیبرواسکن نیز می تواند برای ارزیابی درجه فیبروز و اسکار کبد و پیگیری پیشرفت بیماری انجام شود. 

سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند که برای اطمینان و جلوگیری از انتقال تصادفی از طریق فرآورده های خونی، همه ی فرآورده های خونی اهدا شده از نظر هپاتیت B بررسی شوند. سازمان بهداشت جهانی همچنین غربالگری افراد اهداکننده ی خون و آزمایشات روتین بررسی هپاتیت B را برای همه ی زنان باردار توصیه می‌کند تا فرصتی را برای انجام اقداماتی جهت پیشگیری از انتقال بیماری از مادر به کودک و آزمایشات متمرکز یا هدفمند گروه‌های پرخطر فراهم کند. افراد پرخطر مانند مهاجرین به مناطق اندمیک، خانواده یا پارتنرافراد مبتلا، کارکنان و مراقبین بهداشتی، معتادان تزریقی، افراد زندانی و سایر محیط های بسته، افراد با شرکای جنسی متعدد و افراد آلوده به HIV.

درمان: 

درمان اختصاصی جهت درمان فرم حاد هپاتیت B وجود ندارد. هپاتیت B مزمن می تواند با دارو درمان شود. 

مراقبت از هپاتیت B حاد باید با هدف ایجاد آرامش در فرد باشد. این بیماران باید یک رژیم غذایی سالم داشته باشند و مایعات زیادی بنوشند تا از کم آبی ناشی از استفراغ و اسهال جلوگیری کنند. 

هپاتیت B مزمن می تواند با داروهای خوراکی درمان شود، داروهایی نظیر تنوفویر یا اِنتِکاویر. 

درمان می تواند؛ 

• سبب کند شدن پیشرفت بیماری به سمت سیروز کبدی شود،
• باعث کاهش موارد سرطان کبد شود، 
• منجر به بقای طولانی مدت شود.

اکثر افرادی که درمان هپاتیت B را شروع می کنند باید آن را تا آخر عمر ادامه دهند.

پیشگیری: 

هپاتیت B با انجام واکسیناسیون قابل پیشگیری است. همه ی نوزادان در اسرع وقت بعد از تولد ( درکمتر از ۲۴ ساعت ) واکسن هپاتیت را دریافت می کنند. دوز های تکمیلی در ماه های بعد به فاصله ی حداقل چهار هفته تکمیل می شود.

 دوزهای بوستر واکسن معمولا در افرادی که واکسیناسیون خود را تکمیل کرده اند نیاز نیست. واکسن هپاتیت B می تواند فرد را برای حداقل ۲۰ سال و یا احتمالا تا پایان عمر نسبت به این بیماری ایمن کند.  

از آنجایی که هپاتیتB می تواند از طریق مادر آلوده به کودک منتقل شود، مادر می تواند با مصرف داروهای ضدویروسی مناسب در کنار انجام واکسیناسیون کودک از این انتقال جلوگیری کند.

برای کاهش ریسک انتقال این بیماری؛ 

• از انجام رابطه ی جنسی پر خطر پرهیز کنید و سعی کنید از روش های پیشگیری مناسب استفاده کنید. 
•  از به اشتراک گذاشتن سرنگ یا هر وسیله ای که برای تزریق مواد مخدر، پیرسینگ یا خالکوبی استفاده می شود خودداری کنید.
• بعد از هربار تماس با خون، مایعات بدن یا محیط های آلوده دست خود را با آب و صابون بشویید.
• اگر از کارکنان و مراقبین سلامت هستید، واکسن هپاتیت B را حتما دریافت کنید.