سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات رشد غیرطبیعی سلول‌ها در غده پروستات است که معمولاً آهسته‌پیش‌رونده بوده و در مراحل اولیه بدون علامت است. تشخیص زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض آن پیشگیری کند و گزینه‌های درمانی موثرتری در اختیار بیمار قرار دهد.

🧩 عوامل خطر

• سن بالاتر (شیوع بیشتر پس از ۵۰ سالگی)
• سابقه خانوادگی سرطان پروستات یا جهش‌های ارثی (BRCA1/BRCA2)
• نژاد/قومیت و عوامل محیطی
• رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر، چاقی و کم‌تحرکی

🔎 غربالگری سرطان پروستات

غربالگری با هدف تشخیص زودهنگام در افراد بدون علامت انجام می‌شود و معمولاً شامل:

• PSA: اندازه‌گیری آنتی‌ژن اختصاصی پروستات در خون
• DRE: معاینه انگشتی پروستات برای ارزیابی قوام و نامنظمی

تصمیم برای شروع غربالگری باید با مشارکت پزشک و بر اساس سن، امید به زندگی، عوامل خطر و ترجیحات فردی انجام شود.

🧪 تشخیص قطعی و ارزیابی مرحله

• MRI چندپارامتری پروستات (mpMRI): کمک به شناسایی نواحی مشکوک
• بیوپسی هدفمند/استاندارد: نمونه‌برداری از پروستات (اغلب هدایت‌شده با MRI-TRUS fusion)
• درجه‌بندی گلیسون/گروه‌بندی درجه (Grade Group): برآورد تهاجمی‌بودن تومور
• مرحله‌بندی (TNM): تعیین گسترش موضعی، غدد لنفاوی و متاستاز

💡 گزینه‌های درمان بر اساس مرحله و ریسک

• پایش فعال (Active Surveillance): برای تومورهای کم‌خطر؛ شامل پیگیری دوره‌ای PSA، MRI و بیوپسی‌های انتخابی
• جراحی: پروستاتکتومی رادیکال (اغلب با رویکرد لاپاراسکوپی/رباتیک) با امکان حفظ اعصاب در موارد انتخابی
• رادیوتراپی: پرتودرمانی خارجی (EBRT) یا براکی‌تراپی؛ گاهی همراه با هورمون‌درمانی
• هورمون‌درمانی (ADT): مهار آندروژن‌ها در بیماری موضعاً پیشرفته یا متاستاتیک
• شیمی‌درمانی: در مراحل پیشرفته/مقاوم به اخته‌سازی
• درمان‌های هدفمند و نوین: مهارکننده‌های PARP در جهش‌های BRCA، و رادیولیگاند درمانی مبتنی بر PSMA در موارد انتخابی

🎯 مدیریت عوارض و کیفیت زندگی

• توان‌بخشی عملکرد جنسی و درمان اختلال نعوظ پس از درمان
• کنترل بی‌اختیاری ادرار با تمرینات کف لگن، فیزیوتراپی و مداخلات تخصصی
• پایش تراکم استخوان و علائم متابولیک هنگام هورمون‌درمانی

❓ سوالات متداول